Son Amazon siparişimde popüler fizik (Brian Green ve Michio Kaku) ve biyoloji (Richard Dawkins ve Nick Lane) kitapları arasına bir de kimya ekleyeyim dedim ve temelden başladım – elementlerden.
Ve bu sene okuduğum ilk popüler bilim kitabı element koleksiyoncusu Theodore Gray’in henüz Türkçeye çevrilmemiş Elementler’i oldu – “The Elements - A Visual Exploration of Every Known Atom in the Universe”.
En çok ilgimi çekenler:
• Lityum o kadar hafif bir metal ki suda yüzebiliyor.
• Flor gazı cam dahil üzerine püskürtüldüğü her şeyi yakabilir.
• Alüminyum hava ile etkileşince metalin kendisinden daha sert ve dayanıklı bir “pas” ile kaplanır.
• Dünyanın tarımsal üretiminin 3’te 1’inde nitrojen bazlı amonyak gübreler, geri kalan 3’te 2’sinde ise potasyum bazlı fosfat gübre kullanılıyor. Tarihin büyük kısmında tarımın ve dolayısıyla insan nüfusunun artışında en önemli faktör toprağın potasyum oranıydı. Fosfat gübrelerin bulunmasıyla tarımı ve insan nüfusunu sınırlayan temel faktör su oldu.
• 17.000 yıl önce, insanlar mağara resimlerinde siyah boya olarak manganez oksit, kırmızı boya olarak demir oksit kullanıyorlardı.
• Arsenik bazlı “paris yeşili” 19. yüzyılda Viktoryen İngiltere’de çok moda bir duvar boyasıymış. Tek problemi, nemli kışlarda arsenik buharlaşıp modayı takip edenleri yavaş yavaş zehirliyormuş..
• İsveç’in Ytterby köyü, yakınlarındaki madende bulunan 4 elemente ad vermiş: yttrium, terbium, erbium ve ytterbium.
• Dünyanın tüm kayaçlarında Kretase (Cretaceous) ve Tersiyer (Tertiary) çağları arasını simgeleyen iridyum-yoğun bir kil tabakası bulunur. 65 milyon yıl öncesine, Kretase'nin bitimine denk gelen bu tabaka dinazorların sonunu getiren meteordaki iridyumdan oluşmaktadır.
• İspanya’da eski Almaden madenlerinin duvarlarından sıvı metal, cıva damlar.
• Nötron ışımasına maruz kalırsak biz de radyoaktif oluruz. Vücudumuzdaki sodyumun radyoaktifleşmesiyle yarı ömrümüz 15 saat kadar olur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder